In de schaduw van een politieagent

In deze voorlaatste blog ging ik op zoek naar de mening van de mannen/vrouwen die de coronamaatregelen moeten controleren en bij overtredingen de mensen bestraffen. Hierdoor worden ze vaak bekritiseerd, ook al moeten zij maar uitvoeren wat van hoger af wordt beslist. Voor deze antwoorden te vinden, heb ik verschillende politieagenten uit verschillende diensten wat vragen voorgeschoteld. Door de huidige omstandigheden en de drukte die deze mannen/vrouwen ervaren, was het niet mogelijk om bij ze langs te gaan. Graag zouden ze ook anoniem blijven en natuurlijk respecteer ik dit. Wat ze allemaal vertelden, is zeker de moeite waard!

Fig. 1: Een foto van een poltieagent. Past hierbij omdat ik 4 politieagenten heb geïnterviewd over hoe zij omgaan met deze periode van onzekerheid en onwetendheid.

A = Hoofdinspecteur Federale Luchtvaartpolitie
B = Inspecteur Lokale Politie Interventie
C = Inspecteur Luchtvaartpolitie
D = Inspecteur Lokale Politie Dienst Maatschappelijke Zorg

Wat vindt u van de coronamaatregelen vanuit uw standpunt als politieagent?

A. Geen overbodige luxe, bepaalde en dan vooral onbekende ziektes vergen andere maatregelen omdat bepaalde mensen afkomstig van bepaalde streken nu eenmaal een ander immuunsysteem hebben. Denk maar aan de verplichte vaccinaties om te reizen naar Afrika. Een volledig onbekende ziekte (ebola) daar heeft ook om speciale maatregelen gevraagd.
Bepaalde beslissingen van onze regeringen hebben echter geen consequente lijn. Denk maar aan het verbod om te gaan vissen bv. Eén persoon die alleen vist langs het kanaal is verboden, maar achter zijn rug op de trekwegen mag men met meerdere gaan wandelen, lopen of fietsen.

Zo’n maatregelen zijn moeilijk te verdedigen bij de bevolking en dat is maar één voorbeeld.

Zo ook op de luchthaven, bij ons moeten de aangehouden personen alleen vervoerd worden. Het is ten strengste verboden om twee personen in hetzelfde voertuig te zetten. Maar eenmaal ze bij ons ten burele zijn, nemen ze plaats in de cellen. Weliswaar cellen naar Amerikaans model, dus zitten ze daar met 2-3-4-5 samen.

Nog een fijn detail is het verschil LANDSIDE-AIRSIDE of te wel voor de grens (Belgie) en na de grens (transit). Brussels Airport company heeft zijn gelijk gehaald en in transit is de Belgische wet niet van toepassing. Dus daar was ineens geen COVID meer ! De Leffe Bar was één van de langst geopende bars van België, hij is uiteindelijk gesloten maar niet omdat het verboden was, gewoon omdat er geen klanten meer waren.

B. Wanneer deze gezondheidscrisis voorbij is zal er vermoedelijk een grondige evaluatie volgen. Dit zal de overheid en België beter wapenen tegen een volgende crisis. De situatie is te complex om hierop een antwoord te geven zonder degelijke kennis van alle facetten.

C. Medeburgers informeren en hen wijzen op het belang van het handhaven van de maatregelen is belangrijker dan repressie. Dit geldt zeker in de eerste dagen nadat de maatregelen zijn aangekondigd/opgelegd. Zo waren er in de eerste dagen na de aankondiging vele ‘samenscholingen’ ter hoogte van de bagagebanden op de luchthaven. Dit was gedeeltelijk te wijten aan onwetendheid en/of door een gebrek aan oplettendheid.
We moeten er ons van bewust zijn dat verandering van gewoontes niet zomaar als een schakelaar aan/uit werkt, maar dat dit een geleidelijk proces is.

D. Ik begrijp ze zelf soms niet helemaal. Voor veel discussie vatbaar waarom bepaalde zaken wel mogen en dan andere niet. Er is veel te veel tussenruimte in de regels en te veel FAQ-uitleg om alles op te kunnen volgen.

Is het moeilijk om alles te controleren?

A. Op de luchthaven is het vrij simpel om te controleren, het is een beveiligde zone en toegangscontrole AIRSIDE is er voor iedereen . Maar zoals daarnet al gezegd gelden daar andere regels.

Tja en verder, inzake de meeters en greeters die personen komen afhalen. Hoe wil je controleren of die allemaal deel uitmaken van dezelfde “Bubbels”? Het gaat immers over zelfde adres wonen en niet op zelfde adres ingeschreven. Dus is eigenlijk niet te controleren.

B. Alles controleren is onmogelijk, en kan naar mijn mening ook geen doel zijn. Ik denk dat het belangrijk is dat we de mensen die zich in deze tijden asociaal gedragen, door de regels aan hun laars te lappen, opsporen en verbaliseren, maar wel met gezond verstand.

C. Vele maatregelen zijn er snel moeten komen. Het is evident dat er vele ‘grijze zone’-gevallen waren/zijn. Sommige mensen zijn ook zeer inventief in het verzinnen van redenen om de maatregelen te omzeilen.

D. Het is onmogelijk. Rekenen op ieders burgerzin is goed, maar niet controleerbaar. Burgerzin = grijs; voor controle moet het zwart-wit zijn. 

Zo mag je terug met groepen van 20 gaan fietsen maar moet je de social distance ten allen tijde bewaren… Je kan dan ook geen andere groepen fietsers kruisen op een fietspad en je moet de volledige tocht (in theorie) achter elkaar rijden en niet van positie wisselen want tijdens al deze manoeuvres kom je binnen die anderhalve meter. Er wordt dus enorm gerekend op ieders gezond verstand met een wegkapitein die alles in de gaten houdt, maar puur naar de regels is dit niet te controleren.

Wat is er veranderd aan uw job/functie door corona? Extra taken/verantwoordelijkheden?

A. Als Federale eenheid bij LPA* zijn wij de fameuze 4de reserve. Dit houdt in na de CIK*, DAS* en DAB* zijn wij inzetbaar als versterking voor de lokale politie, omdat het huidige aantal vliegbewegingen op BRUNAT* met 80 % is gedaald. De vluchten (bestemmingen EXTRA SCHENGEN*) waar wij veel werk hebben, is bijna 98 % afgelast, aangezien Europa (ook in Belgie) een inreisverbod geldt. Dus ja weinig gewoon werk.

Daarom zijn wij van permanentie gedurende 7 dagen in onze gewone job en daarna 1 à 2 weken STANDBY voor opdrachten COVID-19.  

Wij zijn nu ook standby voor  de ordediensten, voor mogelijks protest of als de situatie uit de hand loopt. Het gaat slecht in de luchtvaartindustrie en dan is er kans op betoging of andere bij alle bedrijven. Zo waren we paraat toen bij Brussels Airlines de afslanking aangekondigd werd , maar ook bij Aviapartner, Swissport … zijn enkele duizenden ontslagen aangekondigd

Ja, corona brengt niet enkel de zieken maar ook de economie een slag toe.

B. Bij ons in de politiezone zijn er meteen extra coronaploegen opgestart, ploegen die toezien op het naleven van de coronamaatregelen. Heel wat diensten konden niet meer worden uitgevoerd door de maatregelen, waardoor deze wegvielen. Voor mij persoonlijk heb ik niet minder moeten werken, maar ook niet opvallend meer. Ik werk op de interventiedienst van de politie. Wanneer het leven even stilviel, merkten we dit ook in de interventieopdrachten die we kregen. De traditionele interventies maakten plaatsen voor overtredingen op het ministerieel besluit. 

C. Meer dan ooit dient een politieambtenaar psycholoog te zijn. Soms dient hij ook rechter te spelen en te beslissen of bv de verplaatsing al dan niet essentieel is en/of de reden van deze verplaatsing voldoende kan gestaafd worden en/of geloofwaardig is. Empathisch gedrag is een kenmerk van een politieambtenaar, maar ook harde repressie (minimumboete 250 euro) is nodig als corrigerend middel.

D. Ik ben voltijds tewerkgesteld op de sociale dienst. Er kwam een richtlijn vanuit het Parket waardoor huisbezoeken niet meer mochten. Alleen de uiterst dringende zaken. Dit is tot op vandaag nog steeds de richtlijn. We hebben dus werk liggen, maar mogen het niet uitvoeren. In het begin zaten wij hierdoor twee dagen per week thuis om niet onnodig met te veel personen op het bureau aanwezig te zijn. Momenteel moet iedereen terug voltijds aanwezig zijn, maar mogen we nog steeds ons werk niet uitvoeren. Je krijgt dan zoiets dat we het nu ‘in den duik’ toch doen om niet met onze vingers te zitten draaien en op een hoop werk te kijken. Redelijk absurd.

Let u op de hygiënemaatregelen?

A. Ja, mijn handen verbruiken meer alcohol dan ik. Handgels, mondmasker, noem maar op.

B. Zeker. Door de werkomgeving kunnen wij werkelijk met iedereen in contact komen. Hierdoor is de mogelijkheid reëel dat we besmet worden of het virus doorgeven. Dus het is onze plicht om deze maatregelen zo goed als mogelijk op te volgen.

C. Ja.

D. Ja, zo goed als mogelijk. Als we per overtreding 250 euro boete uitdelen, moeten we zelf het voorbeeld tonen vind ik. Bij huisbezoeken is het toch wel delicaat om alles in acht te nemen. 

Heeft u soms al agressieve mensen gehad, die bijvoorbeeld gaan spugen of andere?

A. Neen, nog niet gehad.

B. Agressieve mensen kruisen regelmatig ons pad. De agressie van de personen die ik ontmoette tijdens de aanwezigheid van COVID-19 in ons land was niet gerelateerd aan agressie met als doel de verspreiding van het virus.

C. Ja. Hoewel agressiviteit altijd negatief is en afgekeurd moet worden, kan er soms een zeker begrip zijn.

In sommige culturen is (wat wij omschrijven als) kuddegedrag de samenlevingsvorm en norm. Indien we dit proberen te doorbreken stuit dit op verzet. Zeker wanneer dient overgegaan te worden tot het uitschrijven van boetes. 

M.a.w., de opgelegde maatregelen betekenen niet voor iedereen dezelfde mate van aanpassing. Het is bijna logisch dat hoe groter de huidige maatregelen afwijken van het ‘normale’ gedrag van uw leefwereld, hoe hoger de kans is dat de opvolging ervan mank loopt. Soms door onwil, maar ook soms door een gebrek aan concentratie.

D. Neen.

Ervaart u door de coronamaatregelen extra druk op uw functie als agent, (hoofd)inspecteur, …

A. Ja en neen, het is rustig op de gewone werkvloer, dus daar heb je minder coördinatie van doen, maar je moet dan wel de extra opdrachten om bijstand te verlenen ook gaan coördineren. Dus eigenlijk komt dat ietwat overeen uit.

B. Meer dan anders vind ik het wel onze verantwoordelijkheid om als voorbeeld te fungeren en de genomen maatregelen na te leven. Extra druk op het werk heb ik niet ervaren.

C. Neen. Nochtans wijkt de invulling van het werk sterk af van het werk dat in de pré-coronaperiode werd uitgevoerd.

D. Op de sociale dienst merken we wel dat er meer moeilijkheden binnen de gezinnen zijn. Ook zijn het net de iets zwakkere gezinnen die nu net kopje onder gaan. 1 computer voor vier kinderen die online les moeten volgen, kinderen die extra begeleiding nodig hebben krijgen die momenteel niet, …

Merkt u dat collega’s een andere interpretatie hebben van de maatregelen? Hiermee bedoel ik of ze het anders bestraffen als u?

Hier gaat het om een feit dat sommigen u tegenhouden en bestraffen en anderen laten je gewoon rijden.

A. Natuurlijk, maar dat is nu eenmaal met alles zo en niet enkel in corona. Het is een wet , maar de strafmaat (door aanpassing naar GAS-boete i.p.v. correctioneel)  is er een met een discretionaire bevoegdheid. Dus ja de één is al wat strenger dan de ander. In verkeer is dit hetzelfde. Agent A schrijft alles op wat met gordel te maken heeft en niets met snelheid bijvoorbeeld. En bij Agent B is dat net omgekeerd.

B. Politieambtenaren kunnen verbaliseren bij een overtreding op het ministerieel besluit. Naast de letter van de wet moet ook worden rekening gehouden met de geest van de wet. Zeker in uitzonderlijke omstandigheden, zoals deze gezondheidscrisis. De geest van de wet is niet beschreven en maakt interpretatie mogelijk. Ik vermoed dat de overheid duidelijkheid heeft willen scheppen door de FAQ’s in het leven te roepen. Wij worden door de korpsleiding voortdurend op de hoogte gehouden van nieuwe of vernieuwde richtlijnen. Zo is het voor ieder personeelslid duidelijk wat verboden is en wat er getolereerd wordt. De uitkomst van een interventie is afhankelijk van veel factoren, waaronder de burger, de aard van de overtreding, maar ook de personen die de interventie uitvoeren.

C. Ieder individu heeft zijn persoonlijke eigenschappen en beoordeelt een situatie niet op dezelfde wijze. Ook vóór de coronamaatregelen waren er verschillen in optreden. Van rechters wordt aanvaard dat er grote verschillen zijn in de bestraffing. Laat ons ook aanvaarden dat politieambtenaren geen robots zijn.

D. Dat is de vrije interpretatie van elke politieambtenaar. Iedere inspecteur heeft zijn eigen discretionaire bevoegdheid of hij iemand een vermaning of boete geeft. Onze oversten trachten dit wel wat te stroomlijnen om een gelijke behandeling na te streven binnen de eigen politiezone. Tussen zones zijn de verschillen enorm en wordt dit meestal bepaald door de politieke overheid (burgemeesters) die al dan niet wil dat er streng opgetreden wordt.

Worden er binnen uw werkomgeving voldoende maatregelen getroffen ter bescherming van u zelf, collega’s en bezoekers?

A. Nu wel, in het begin was het behelpen met wat we hadden, maar sinds een 4-tal weken geleden komen de middelen gestaag toe.

Mondmaskers gezichtsmaskers, handgel, handschoenen, dispenser voor alcohol-gel aan de deuren.

En ja, de Amerikaanse cellen zouden nu ook worden opgedeeld met bv. plexiglas… dus ja ze zijn er mee bezig, maar bij de politie vraagt dat nu eenmaal tijd hé.

B. Vrij snel beschikten we over mondmaskers, even later over beschermingsschermen. Ik heb nooit een gevoel gehad van onveiligheid. 

C. Zeker. Ons diensthoofd blijkt zelfs visionair te zijn ;-). Hij had al voldoende beschermingsmateriaal voor de ganse eenheid aangeschaft nog vóór het losbreken van de crisis.

D. Ik vind dat het allemaal zeer dubbel is en zeer traag verloopt. Als kiekens zonder kop. Zo zijn we in het begin in een soort van lockdown gegaan waarbij heel wat medewerkers thuis werden geplaatst omdat ze geen essentiële taak uitvoerden. Na een aantal weken moeten we nu allemaal volle bak terug aanwezig zijn op ons bureau, maar de beschermingsmaatregelen die nodig zijn, zijn er nog niet. Dit duurt dan zoveel weken langer en zorgt voor veel ongenoegen en onrust. Ik begrijp niet dat dit niet eerst allemaal in orde werd gebracht alvorens iedereen terug samen in de bureaus te zetten. Alle winkels die terug open mogen gaan, hebben wel eerst alle maatregelen moeten treffen, of ze mochten niet openen. Bij ons is het precies net andersom. Eerst de winkel open doen en dan kijken hoe we het veilig gaan doen. Ons onthaal van bezoekers is trouwens een echte ramp.

Heeft het risico om makkelijker besmet te worden, door veel contact met anderen, invloed op uw huishoudelijke omgeving?

B.  Neen, besmetting met huisgenoten is onvermijdelijk wanneer je het virus draagt

    zonder het te weten. De opgelegde hygiëne wordt uitgevoerd, maar het is niet dat er

    thuis ook sprake is van ‘social distancing’. Ik denk dat wanneer we de basisregels 

    toepassen we al een heel eind komen.

D.  Ja, ik let thuis wel extra op. Zo laat ik nog geen andere bezoekers thuis toe, ook geen

     tweede bubbel. Ik doe dat omdat ik dagelijks met een vijftigtal mensen in contact kom

     op het werk, en het risico dus groter is om dan nog privé ook extra mensen er al bij te laten.

     Dit is anders voor telewerkers.

Eigen conclusie

De agenten hebben alle vier een iet wat andere job dan voordien, maar dit zorgt er in het algemeen niet voor dat ze meer werk hebben. Ze voelen zich nog vrij veilig in hun werkomgeving, door de maatregelen die er genomen zijn.
Ik wil ze allemaal bedanken voor hun eerlijke antwoorden en de tijd die ze hierin hebben gestopt. Ik hoop dat jullie de blik achter de schermen interessant vonden!

Stay safe!

"Understand, our police officers put their lives on the line for us every single day. They've got a tough job to do to maintain public safety and hold accountable those who break the law."

~ Barack Obama

Voetnoten:

* LPA = Luchtvaartpolitie
CIK = Interventiekorps
DAS = Directie Openbare Veiligheid
DAB = Directie Beveiliging (Federale Politie)
BRUNAT = Brussel Nationaal
SCHENGEN = Europese Grensvrije Zone
DAO = Directie van de Operaties inzake Bestuurlijke Politie